Το ιστολόγιο της Αγγελικής Π. Σούλη

Η καταγραφή των αναγνώσεων αυτών ξεκίνησε από την επιθυμία μου να μην ξεχασθούν ιδέες και συναισθήματα που κάποτε με είχαν συγκινήσει.
Γράφοντας συνειδητοποίησα ότι ο χρόνος που αφιέρωνα στην ανάλυση, σύνθεση, αξιολόγηση του έργου, μου χάριζε ένα αίσθημα δημιουργίας.
Η επαγγελματική μου απασχόληση (φιλόλογος) μου έδωσε τα κίνητρα και τα μέσα για αυτές τις αναγνώσεις. Κι έτσι με συνεπήρε το ταξίδι της ανάγνωσης και της γραφής!
Κι ανοίχτηκε μπροστά μου ένας ολόκληρος κόσμος, σχεδόν ανεξερεύνητος,της δημιουργικής ανάγνωσης και γραφής.
"Η ανάγνωση δεν μπορεί να είναι ούτε μία ούτε άπειρες" όπως τονίζει ο Ουμπέρτο Έκο, αφού η υποκειμενική ερμηνεία του γράφοντος πρέπει να δένει με τους περιορισμούς που θέτει το κείμενο.

Και μια διευκρίνιση:
Καμμιά ανάγνωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ίδιο το βιβλίο αλλά μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο ανάμεσα στον αναγνώστη και στο βιβλίο φωτίζοντας το, κάνοντας το πιο κατανοητό και καλλιεργώντας συγχρόνως τη φιλαναγνωσία.



Σάββατο 1 Μαρτίου 2014

"Ταξιδεύοντας, Αγγλία" Ν. Καζαντζάκης, εφ.Έθνος, 2013, (σελ. 234)





Εισαγωγή:
Απ’ τα καλύτερα έργα του Νίκου Καζαντζάκη θεωρούνται τα «Ταξιδεύοντας...» και η «Αγγλία», διότι συνδυάζουν την πραγματικότητα των τόπων που επισκέπτεται με τις πνευματικές του ανησυχίες, αφήνοντας σχετικά πίσω τις μεσσιανικού τύπου αντιλήψεις της κοσμοθεωρίας του. Ο Ν.Καζαντζάκης (1883-1957) κληροδότησε στα Ελληνικά Γράμματα ένα έργο τεράστιο σε όγκο και σε ευρύτητα ασχολούμενος με όλα τα είδη του λόγου: ποίηση, μεταφράσεις, θεατρικά έργα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, μυθιστορήματα, δοκίμια, επιστολές. Πνεύμα ανήσυχο, αναζητεί παθιασμένα τη λύτρωση της ψυχής του μέσα από τη γνώση, τις εμπειρίες, τα ταξίδια. Διαβάζει πάρα πολύ, παρακολουθεί τα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής του κι επηρεάζεται από τον Μπέρξον και τη θεωρία του για τη «ζωϊκή ορμή» κι απ΄τον Νίτσε και τη θεωρία του για τον Υπεράνθρωπο. Προβληματίζεται για τα επαναστατικά γεγονότα της εποχής του, τον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, την Οκτωβριανή επανάσταση... όπου επισκέπτεται αντίστοιχα και τις χώρες αυτές. Συγχρόνως όμως η ψυχή του βασανίζεται από μεταφυσικές (θεολογικές για πολλούς) κι υπαρξιακές αγωνίες για το νόημα της ζωής και το νόημα της θρησκευτικής πίστης.
Ο Πρεβελάκης, ερμηνευτής του έργου του, αναφέρει τους «προφήτες» που κατά σειρά κατέκτησαν τον Καζαντζάκη: Νίτσε, Χριστός, Βούδας, Λένιν για να καταλήξει στη μορφή του Οδυσσέα, αυτού του απ-άνθρωπου ήρωα, χωρίς αξίες κι ελπίδα που έπλασε ο ίδιος στην «Οδύσεια» του, το έργο ζωής του, όπως το αποκαλούσε με το οποίο φιλοδοξούσε να γράψει το δικό του έπος του σύγχρονου ανθρώπου! Συνοψίζοντας ο Ν. Καζαντζάκης τελικά διαμόρφωσε μια δικιά του κοσμοθεωρία, την οποία ο Μάριο Βίττι αποκαλεί «διονυσιακό μηδενισμό», ο δε Λίνος Πολίτης «ηρωϊκό πεσσιμισμό». Σύμφωνα με αυτήν ο άνθρωπος πρέπει από τη μια να ανυψωθεί στον ήρωα-υπεράνθρωπο που δεν  φοβάται ούτε ελπίζει τίποτα αλλά ρουφά τη ζωή με όλες του τις αισθήσεις - κάτι σαν το θεό Διόνυσο- ενώ από την άλλη γνωρίζει ότι δεν υπάρχει Τίποτα, ότι όλα είναι ένα Μηδέν στον κόσμο τούτο. Και μάλιστα αυτό αρέσει πολύ στον υπεράνθρωπο-άνθρωπο του! Μια μεγάλη αντίφαση διαπερνά τη κοσμοθεωρία του διότι από τη μια η ζωή δεν έχει νόημα, είναι πεσσιμιστής (απαισιόδοξος) μέχρι μηδενισμού κι από την άλλη θέλει αυτή τη ζωή να τη γευτεί με όλο του το είναι! μήπως θέτει ένα στόχο υπερ-άνθρωπο, όπως ωραιότατα εκφράζει και η φράση που ο ίδιος ζήτησε να αναγραφεί πάνω στον τάφο του «δεν φοβάμαι τίποτα, δεν ελπίζω τίποτα, είμαι ελεύθερος»;

Το «Ταξιδεύοντας, Αγγλία» ξεκίνησαν ως ανταποκρίσεις στην εφημερίδα Καθημερινή της εποχής του και συντέθησαν σε βιβλίο αργότερα, όπως και τα υπόλοιπα βιβλία του: Ταξιδεύοντας: Ισπανία, Ιταλία, Αίγυπτος-Σινά, Ρουσία, Ιαπωνία-Κίνα, Μοριάς. Ο συγγραφέας μέσα από την καταγραφή του ταξιδιού του στην Αγγλία το 1939, ενώ η χώρα προετοιμαζόταν για τη συμμετοχή της στον Δεύτερο Παγκόσμιο  Πόλεμο αναδεικνύεται ένας γνήσιος ταξιδιώτης-περιηγητής που αναζητά τον πολιτισμό και τις αξίες του εγγλέζικου λαού, ο οποίος έκτισε μια αυτοκρατορία με τις αποικίες του που εκτείνονταν σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Σήμερα που ο μαζικός τουρισμός με τα μέσα μεταφοράς κι επικοινωνίας έκανε πιο εύκολα τα ταξίδια αλλά και πιο «επιφανειακά» για τον τουρίστα που καταναλώνει εικόνες τοπίων κι αξιοθέατων, το βλέμμα του ταξιδιώτη- π προσδίδει μια διάσταση βάθους στα ταξίδια αυτά με τη στοχαστική διάθεση και τη λογοτεχνική του γλώσσα. Το «Ταξιδεύοντας, Αγγλία» υπεβαίνει λοιπόν τον καθιερωμένο όρο «Ταξιδιωτικές εντυπώσεις» κι ανήκει στην «Ταξιδιωτική λογοτεχνία», όπως θα έπρεπε να αποκαλείται το είδος αυτό, όταν αναφέρεται σε κείμενα τέτοιου είδους, όπως εύστοχα σημειώνεται και στην εισαγωγή του εν λόγω βιβλίου.

Το έργο: