Λέων Τολστόη "Πόλεμος και Ειρήνη",εκδ.εφημ.Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία

         Ο Πόλεμος κι Ειρήνη του Λέοντος Τολστόη  είναι ένα μυθιστόρημα με πολλές αναγνώσεις. Πρώτα θα το χαρακτηρίζαμε ως ένα κοινωνικό μυθιστόρημα αφού αφηγείται τον ανέμελο τρόπο ζωής της ρωσικής κοινωνίας και ιδίω της τάξης των ευγενών εν καιρω ειρήνης και πως ο τρόπος αυτός ανατρέπεται με τον ερχομό του πολέμου και των δεινών που τον συνοδεύουν! Έπειτα είναι ένα εθνικό ιστορικό μυθιστόρημα, αφού περιγράφει την εθνική αντίσταση των Ρώσων κατά του κατακτητή Ναπολέοντα στις αρχές του 19ου αιώνα. Πίσω απ’ όλα αυτά όμως ο αναγνώστης δεν μπορεί να μην προβληματιστεί  και για την ευρωπαϊκή ιστορία και τον αντίκτυπο που προκάλεσε η Γαλλική Επανάσταση στα απολυταρχικά καθεστώτα της Ευρώπης. Ποιος τον είδε και δεν τον φοβήθηκε τον Ναπολέοντα, που με όπλο του τις νέες επαναστατικές ιδέες και το στρατό του ξεχύθηκε κατά των γερασμένων ευρωπαϊκών αυτοκρατοριών! Και ίσως τις νικούσε, αν δεν ήταν η  Αγγλία η  άλλη μεγάλη ανερχόμενη αστική δύναμη της εποχής, η οποία αντί να επιτεθεί με το στρατό της στον Ναπολέοντα προτίμησε μέσω της διπλωματίας να δημιουργήσει συνασπισμούς κρατών εναντίον του  αποκλείοντας μόνο με τα καράβια της τα γαλλικά λιμάνια!
               Τον Τολστόη τον απασχόλησε πολύ η ιστορική εξέλιξη που διαμορφώνει τρόπους ζωής και συνειδήσεις λαών και ατόμων που τυχαίνει να βρίσκονται μέσα στη δίνη των ιστορικών εξελίξεων ανεξάρτητα από τη θέληση τους. Και οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι[1], που συντάραξαν την Ευρώπη και τη Ρωσία με την κατάληψη της Μόσχας, σημάδεψαν τόσο την ψυχή της γενιάς που τους έζησε, ώστε  τους διηγούνταν στα παιδιά κι εγγόνια τους. Αυτό το πνεύμα μεταφέρει ο Τολστόη με το έργο του Πόλεμος κι Ειρήνη, ο οποίος γράφει το μυθιστόρημα αυτό, 50 χρόνια περίπου μετά το τέλος των Ναπολεοντείων πολέμων.

Ντοστογιέφσκι " Έγκλημα και Τιμωρία"

Ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι[1] (1821-1881) στο πασίγνωστο μυθιστόρημα του "Έγκλημα και Τιμωρία" ανατέμνει την ανθρώπινη ψυχή που βρίσκεται σε οριακές καταστάσεις, όπως όταν εγκληματεί[2] αφαιρώντας ανθρώπινες ζωές. Γι αυτό τον απασχόλησαν τα κίνητρα της εγκληματικής πράξης και η δυνατότητα λύτρωσης της ψυχής του ανθρώπου από την ειδεχθή πράξη του, είτε διέπραξε έγκλημα που διώκεται ποινικά, είτε έγκλημα για πολιτικούς λόγους. Έτσι συλλαμβάνει την τραγική μορφή του Ρασκόλνικοφ, ο οποίος πιστεύει πως δεν είναι ένας κοινός εγκληματίας αλλά ένας «ιδεολόγος» εγκληματίας. Ο   Ρασκόλνικοφ, φοιτητής της Νομικής στην Πετρούπολη του 19^ου αιώνα, άτομο μορφωμένο, ευαίσθητο με φιλοσοφικές ανησυχίες εγκαταλείπει τις σπουδές του λόγω φτώχειας και εξαθλίωσης και βλέπει τη δολοφονία μιας γριάς τοκογλύφου, ως λύση για τη βελτίωση της οικονομικής του κατάστασης κι όχι μόνο. Με το φόνο αυτό, πιστεύει ακόμα, ότι θα απαλλάξει συνανθρώπους του απ΄ την τοκογλύφο που τους απομυζούσε και τα χρήματα της θα τα διαθέσει σε εξαθλιωμένους ανθρώπους για να σωθούν από την αρρώστια, την έλλειψη εκπαίδευσης  …δηλαδή για τον Ρασκόλνικοφ «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Πόσοι εξάλλου, σκέπτεται, μεγάλοι άντρες της Ιστορίας δεν σκότωσαν για να πάρουν την εξουσία ή πόσοι άλλοι δεν αιματοκύλησαν τους λαούς σε μάχες. Οι σύγχρονοι τους συνήθως τους καταδικάζουν για τα εγκλήματα τους αλλά οι επόμενες γενιές μπορεί να τους στήσουν κι αγάλματα! Τη θεωρία αυτή για το έγκλημα την είχε μάλιστα δημοσιεύσει σε περιοδικό της Πετρούπολης (τόμος Α, σ.309-318).

Ι.Γιάλομ "Η θεραπεία του Σοπενάουερ"

Έκπληξη προκαλεί ο τίτλος του εν λόγω βιβλίου η Θεραπεία του Σοπενάουερ, διότι  δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς, τι είδους σχέση μπορεί να έχει ο Γερμανός φιλόσοφος Σοπενάουερ (1788-1860) με την ψυχοθεραπεία και γιατί αυτός ο μισάνθρωπος φιλόσοφος, εκφραστής του πεσσιμισμού, επελέγη από τον συγγραφέα Γιάλομ(1931- ), καθηγητή της Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ των Η.Π.Α, για να δείξει, πως μπορούν να θεραπευτούν τα πάθη της ψυχής. Ο τίτλος του έργου είναι δίσημος: ο Σοπενάουερ είναι υποκείμενο ή αντικείμενο της θεραπείας;

Ο συγγραφέας Γιάλομ εντάσσει στο μύθο του έργου του τη ζωή του Σοπενάουερ μέσα από τον ήρωα του, τον Φίλιπ, ο οποίος είχε αναγάγει σε πρότυπο ζωής το Γερμανό φιλόσοφο, επειδή πίστευε ότι, αν μιμηθεί τη συμπεριφορά του, θα καταφέρει να γιατρευτεί ψυχικά.

Ποιος ήταν όμως ο Σοπενάουερ;